Phan Hồn Nhiên: Tôi không lao vào đau khổ để viết.

Chị thường viết những gì chị đã tường tận và quan sát kỹ, phải chăng chị muốn dệt trước một cái kén an toàn? Chị có sợ điều này sẽ làm hạn chế khả năng sáng tạo vô bờ bến của một nhà văn không?

Mỗi người viết đều có cách tiếp cận đề tài, cách khai thác thực tế riêng biệt. Các nhà văn chuyên nghiệp hiếm khi viết tràn lan mà chỉ tập trung vào một số đề tài ưa thích. Bắt đầu trang viết, tôi đã xác định rõ mình sẽ viết gì. Tôi không thể hình dung viết về những lĩnh vực mình không biết rõ sẽ dẫn tôi đi đến đâu, bởi vì ngay cả khi rành rẽ lĩnh vực đó, lắm phen người viết như tôi vẫn không thể đi tới nơi tới chốn.
Cũng như các loại hình nghệ thuật khác, cuộc phiêu lưu thực sự của người viết nằm ở nghệ thuật thể hiện, ở những khoảnh khắc lóe sáng bất ngờ, ở các trải nghiệm kỹ thuật. Tất nhiên, ở khía cạnh này, thì chẳng ai biết rõ mình đã làm được đến đâu khi tác phẩm chưa hoàn tất. Làm xong rồi, quan sát, sẽ lại nảy ra những vấn đề mới xui khiến người viết phải tiếp tục kiếm tìm. Sức hấp dẫn của công việc viết, đối với riêng tôi, chính là ở đấy.

Là một người thường hướng tới đề tài về lớp trẻ, chị nhìn nhận về lớp trẻ VN hiện ra sao?

Tôi chỉ nghĩ đến một từ duy nhất khi nói về người trẻ: Hấp dẫn. Họ hấp dẫn, bởi họ không ngừng biến đổi. Nỗ lực tìm kiếm bản thân và khả năng tự thay đổi chính mình của người trẻ hiện nay rất lớn. Tôi nêu một ví dụ nhỏ. Tôi từng làm việc với một sinh viên năm thứ hai. Thời điểm đó, cậu ta khá ngờ nghệch, hành xử vụng về. Sau nửa năm, cậu sinh viên ấy đã hội nhập vào môi trường làm việc như một thành viên chuyên nghiệp. Tốt nghiệp, cậu ấy trở thành người quản lý bộ phận mới thuộc một công ty. Và hiện nay, cậu ta đã xếp tất cả công việc sang một bên, tập trung cho chương trình cao học để sau này có các kế hoạch lớn hơn. Tất cả diễn ra trong vòng chưa đầy 3 năm. Tôi rất hứng thú khi quan sát quá trình biến đổi ngoạn mục đó. Tất nhiên, trong sự biến chuyển quá nhanh, cũng có một số người trẻ đánh mất khả năng tự kiểm soát. Theo suy nghĩ riêng tôi, trẻ đồng nghĩa với can đảm thử nghiệm và chấp nhận sai lầm. Nhưng khi sai lầm, họ đủ sức mạnh để thay đổi. Sự can đảm và không thỏa hiệp với chính mình là những nét tính cách người trẻ mà tôi muốn tìm hiểu để đưa vào trang viết.

Mắt bão phải chăng là cuộc chiến khẳng định cái tôi của những sinh viên sắp ra trường và Công ty là cuộc chiến khẳng định cái tôi của những con người trẻ sống trong một môi trường đầy bon chen và cạnh tranh của một xã hội hiện đại khắc nghiệt? Theo chị, những cuộc chiến này đã mạnh như trong thực tế?

Mở đầu, tôi thường đặt nhân vật trong tình trạng nhầm lẫn hoặc chưa biết mình là ai. Quá trình hành động, tương tác và suy tư có thể xem như một chuỗi khám phá để các nhân vật đi đến đích, tìm ra bản chất thực của mình. Tôi nghĩ, thời đại nào cũng vậy thôi, thử thách và cơ hội luôn song hành. Thế nên cuộc chiến lớn nhất mà người trẻ phải đối diện là cuộc chiến với chính bản thân. Có thể nhìn từ bề ngoài, bạn yếu ớt và ngây thơ. Nhưng trong ván cờ cuộc đời, bạn lại là người chiến thắng. Bởi sâu xa, bạn đã từng chiến thắng khi giữ cho mình không rơi xuống những điều tồi tệ vốn luôn có lớp vỏ hào nhoáng bọc ngoài.

Người ta thường nói nhà văn chỉ sáng tác hay khi nhiều kinh nghiệm sống, đặc biệt khi cuộc đời nhiều thăng trầm. Vậy chị nhận thấy cuộc đời chị ra sao? Đã có sóng gió nhiều để đủ nghiệm ra điều gì?

Kinh nghiệm sống và sự thăng trầm rất quan trọng với người làm nghệ thuật, điều này luôn luôn đúng. Nhưng tôi không thuộc type người lao đi tìm đau khổ để viết. Nếu có chuyện không vui, tôi tìm cách giải quyết thật nhanh và quên ngay. Có lẽ do ảnh hưởng của gia đình làm khoa học kỹ thuật, tôi sống khá nguyên tắc. Kỷ luật khiến cuộc sống của tôi bình lặng. Sự yên tĩnh khiến tôi có thể suy nghĩ và theo đuổi những điều yêu thích theo đúng cách tôi muốn.